In de kinder-pagina van de VPRO gids werd 30 jaar geleden een brief van Liesbeth Jongkind geplaatst. Voor een bijlage van de gids #39 (begin oktober dit jaar) werd ze daarover geïnterviewd. Haar verhaal nu eindigt met: "Ik las ook van die feministische schrijfsters, dat speelde toen wel, vrouwen werden toch onderdrukt? Dat kon je toen nog zeggen."

Het lijkt inderdaad, dat feminisme en vrouwenstrijd nu in Nederland geen thema's meer zijn, behalve misschien voor enkele toch al zeer geëmancipeerde vrouwen als Heleen Mees en Ciska Dresselhuys. Is dat ook terecht? Op economisch gebied kunnen vrouwen de top bereiken, al is het iets moeilijker dan voor mannen, en dat hebben vrouwen volgens Heleen Mees aan zich zelf te wijten. Vrouwen verdienen gemiddeld nog maar 7% minder loon voor hetzelfde werk, heb ik me laten vertellen. Dus, wordt de vrouw nu eigenlijk nog onderdrukt in Nederland?



Onlangs stond ik op het station in Berlijn te wachten op de trein naar huis. Achter mij hing een gigantisch grote reclameposter van een modezaak voor een vest. De vrouw op de poster zit op een bankje en houdt een zonnebril in haar handen, terwijl ze dromerig in de verte kijkt, bijna feeënachtig. Haar gezicht en lichaam zijn helemaal gefotoshopt, waardoor vooral haar gezicht een heel onwerkelijke uitstraling krijgt. Dat is wat vrouwen als 'normaal' wordt voorgeschoteld.
Ik keek wat beter naar haar handen, en ontdekte plotseling de afgebeten vingernagels en de kapot gekrabte nagelriemen. Dat hadden ze niet weg geretoucheerd, zeker vergeten. Maar het geeft weer, hoe zo'n vrouw zich nu echt voelt: zeer onzeker. Ik herken het, omdat ik ook mijn nagelriemen kapotkrab als ik me onzeker voel.
Een paar dagen later kreeg ik de nieuwe Sprout in de bus, een gratis blad voor kleine ondernemers. In de bijlage stond een uitnodiging voor een (heel dure) cursusdag over ondernemen. Er stond ook een lijst met sprekers: 13 mannelijke sprekers, en maar één vrouw. Toch zijn er veel meer vrouwen die een eigen bedrijf beginnen, en ze zijn gemiddeld ook nog succesvoller dan mannen, ze gaan veel minder vaak failliet. Waarom is daarvan niets terug te zien in de lijst met sprekers voor zo'n cursusdag?
Vandaag las ik in de Spits over de enquete van Margriet en Opzij, waaruit zou blijken dat voor 12% van de vrouwen moederschap het allerbelangrijkste is, 37% vindt een carriere waardevol, en een kwart van de werkende vrouwen wil minder werken. Ciska Dresselhuys (Opzij) schijnt te omarmen dat het moederschap minder belangrijk is geworden. En Mariëtte Hamer, vicevoorzitter PvdA in de 2de kamer, zegt in de Spits dat Nederlandse vrouwen 'een beetje lui' zijn, omdat een kwart minder wil werken.

Volgens mij komen de afgebeten vingernagels en de onzekerheid door een veel te strak rolpatroon waarin dé vrouw moet passen. Nu hoor je als vrouw economisch zelfstandig te zijn met liefst een top carriere, een boeiende relatie te hebben met schattige kinderen, een huis dat elke dag blinkt van de schoonmaakmiddelen, op de hoogte te zijn van de laatste in's en out's op politiek en maatschappelijk gebied, om er gepast over te kunnen converseren bij het heerlijke diner dat je voor vrienden hebt klaargemaakt, net zo goed als in een top restaurant. Oh ja, en ik vergat nog bijna dat je uiteraard gekleed en opgemaakt hoort te zijn volgens de laatste mode, en er jong en stralend moet uitzien.

Dat is het patroon waaraan je nu als vrouw hebt te beantwoorden en waaraan je hoort te voldoen. Onmogelijk? Ja natuurlijk, daarom die afgebeten vingernagels, zelfs bij een vrouw die het doel schijnbaar heeft bereikt. En Dresselhuys en Mees schijnen er nog een schepje boven op te doen. Mees zegt, dat vrouwen het aan zichzelf te wijten hebben dat er zo weinig vrouwen in topfuncties zijn, omdat ze vaak in deeltijd werken, en dat valt niet te rijmen met topfuncties. Voor Hamer ben je plotseling lui, als je een aspect, de carriere, van dit hele complexe rolpatroon achterwege laat. Kinderloosheid schijnt de enige uitweg te zijn volgens Dresselhuys. Waarom deze keus, en niet iets anders achterwege mogen laten uit dit complexe rolpatroon?

Ik heb een eigen bedrijf met mijn lief, we koken om de beurt, en hebben er voor gekozen geen kinderen te nemen.
Ik heb altijd gedacht, dat feminisme ging over de keuzevrijheid van vrouwen. Ik heb kunnen kiezen voor geen-kinderen, en ook voor een eigen bedrijf. Daar ben ik iedereen die daar voor heeft gevochten heel dankbaar voor.

Ik denk dat het tijd wordt, dat het vizier van het feminisme weer wat breder wordt ingesteld, dat vrouwen zien dat we met z'n allen vechten voor allemaal verschillende aspecten van een groter geheel, waarbij alle aspecten belangrijk zijn, of het nu gaat om het recht op deeltijd werk voor mannen en vrouwen, of om meer vrouwen in top posities. Het zijn verschillende aspecten van een groter geheel, en het grotere geheel mag wel weer eens wat meer aandacht krijgen. Vrouwen worden met het strakke rolmodel ook nu nog onderdrukt, en dat wil ik weer mogen zeggen.


Hilde Spille

17 oktober 2007


Een kort filmpje dat laat zien hoe een vrouw voor een reclamefoto wordt veranderd