Terug naar overzicht
Mijn begrip van, of beter gezegd, gemakkelijke omgang met computers heb ik voor een groot deel te danken aan een openingsles van een computercursus voor huisvrouwen die ik medio 80-er jaren meemaakte. De cursusleidster legde aan de hand van een simpele opdracht de werking van computers uit. Je zit in een stoel en een eindje verder ligt op een tafel een telefoonboek. Je kunt een computer geen opdracht geven in de trant van 'pak dat telefoonboek'. Probeer maar eens nauwgezet elke beweging te beschrijven die je moet maken om vanuit je stoel op te staan, twee passen naar de tafel te lopen en het telefoonboek op te pakken. Alle cursisten kwamen er aan te pas om uiteindelijk geen handeling te vergeten. Een hand verplaatsen naar de stoelleuning, het bijtrekken van een been, neerzetten van een voet, steunen op de stoelleuning en het krommen van de rug, buigen van een knie en weer strekken enz. om uit te stoel te komen, waarschijnlijk had niemand er voor die cursus bij stil gestaan dat je zoveel bewegingen maakt om zulke op het oog simpele handelingen te kunnen verrichten als opstaan uit een stoel, twee passen naar een tafel maken en een telefoonboek oppakken.
Het lijkt ver gezocht, maar het op deze manier stilstaan bij alle handelingen die je verricht vertoont veel overeenkomsten met de essentie van yoga. En dan bedoel ik niet die talloze yogacursussen die nog het meest weg hebben van een veredeld soort gymnastiek, waarbij je vaak in hoog tempo de ene oefening na de andere doet en als het een beetje meezit het enige wezenlijke verschil met gymnastiek is dat er iets meer gelet wordt op de momenten van in- en uitademing. Het wezen van de yoga is bewustwording en die bewustwording begint met waarneming, observatie van alles wat er in je lijf gebeurt door bewust uitgevoerde handelingen. Wat veel yoga oefeningen doen, is het 'aandikken' van de beweging om zo de observatie van wat die beweging in je lijf teweeg brengt te vereenvoudigen. Probeer eens met je ogen dicht waar te nemen wat er gebeurt als je een arm zijwaarts optilt en daarna weer langzaam naar beneden brengt. En herhaal dat eens, maar houdt de arm nu een tijdje ontspannen, zijwaarts uitgestoken en laat hem daarna weer zakken. Observeer met aandacht wat je voelt. In je arm, in je schouder of waar dan ook. Als je arm weer beneden is, voel het verschil tussen je linker- en rechterlichaamshelft. "Probeer nu te verwoorden wat je voelt, alsof je het aan een ander wil vertellen".
Het citaat komt uit het boek 'Hoe bevalt het... na de bevalling' waar een vergelijkbare oefening als 2e is opgenomen. Het boek is geschreven door Danielle Bersma en Loes van der Mee, beide yogadocenten en beiden ooit leerlingen van Rita Beintema, door Danielle liefkozend 'de moeder van de yoga' genoemd. 'Moeder van de yoga'; het is nogal wat, maar ze zegt er geen woord teveel mee. Ooit volgde ik zelf lessen bij Rita Beintema. Zowel daarvoor als daarna heb ik bij uiteenlopende mensen yogalessen gevolgd, maar het wezen van de yoga, het (na-)voelen en observeren van de uitwerking, het geleiden naar diepe ontspanning, heb ik door niemand zo intens en effectief zien overbrengen. Zoals de schrijfsters dat in hun inleiding verwoorden: "In de yoga is er geen bereiken. Er is een schouwen van wat is, een ervaren, een voelen van wie je bent. In het westen, waar de prestatiedrang erg groot is, wordt de yoga vaak beoefend om het lichaam tot grote hoogten op te zwepen. Yoga is echter een voelen van de grenzen van je eigen lichaam op dit moment, leren oefenen binnen die grenzen zonder te bereiken; dan zullen de grenzen zichzelf verleggen in hun eigen tempo en op hun eigen tijd".
Dat schouwen van wat is loopt als rode draad door het boek. De hele toon van het boek doorademt acceptatie, de ervaring de ervaring laten. Het is natuurlijk een gigantische ervaring, als je net je (eerste) kind hebt gebaard en ouder bent geworden. Al die veranderingen in je leven, je lijf, je relaties. Het is de verdienste van de schrijfsters dat ze die ervaringen heel open tegemoet treden. Geen roze wolkjes, lieve glimlachjes, stralend humeur van oh ik ben zo gelukkig-kul. Netzomin als een oh wat valt het tegen, is het zwaar en ik kan niet tegen dat eeuwige nachtelijke gehuil-gezeur. Toch is het er allemaal. De uitgezakte buik, de belaste spieren, de slapende baby, de huilende baby, het eerste lachje, de borstvoeding, het nachtelijke waken, het voor het eerst weer vrijen met de partner, de andere relatie met de eigen moeder. Onstekingen, plasproblemen, blijdschap, het onmiddellijk verliefd zijn op je kind of de zorg dat het weken duurt voor je er van gaat houden. Het consultatiebureau, inentingen, buikkrampjes, luier- en voedingsproblemen, het probleemloos genieten. Het is bijna onvoorstelbaar dat het allemaal in 156 pagina's de revue kan passeren.
Hoewel een groot deel van het boek besteed wordt aan oefeningen, oefeningen die vooral extra aandacht besteden aan die delen van het vrouwenlichaam die na een bevalling om extra aandacht vragen, wordt het boek terecht aangekondigd als ook bestemd voor de partners van (aanstaande) moeders. Vooral in het laatste gedeelte van het boek komen die partners ook zelf aan het woord. De verhalen van mannen en vrouwen over de eerste periode na de bevalling zijn stuk voor stuk juweeltjes. Heel persoonlijk, heel verschillend en zeker niet allemaal rozegeur en maneschijn. Maar vooral, eerlijk, open en doorleefd. Juist daardoor zijn het heel intieme verhalen, verhalen waardoor je de verteller ervan heel dichtbij weet en kunt meevoelen in wat werd doorgemaakt op zo'n manier dat je na lezing je verrijkt weet.
De tekst van en rond de oefeningen is zo geschreven dat zelfs bij oefeningen die gericht zijn op door de bevalling extra belaste vrouwelijke lichaamsdelen voor mannen wat valt te leren. Deze specifieke oefeningen worden afgewisseld met goed geïllustreerde uitleg over allerlei lichamelijke aspecten aan het moederschap. Wellicht heeft het gegeven dat Danielle Bersma naast yoga docente ook fysiotherapeute is bijgedragen aan het heldere gebruik van een aantal anatomische tekeningen. Maar ook de foto's van vrouwen tijdens yoga oefeningen, foto's over lichaamshoudingen in tal van omstandigheden tijdens de omgang met de baby zijn zeer verhelderend.
De meeste oefeningen zijn zonder meer door iedereen uit te voeren. Zoals de geeuwoefening. Je hoeft die maar met aandacht te lezen en je geeuwt voor je het weet. Ook de heldere uitleg over het 'stilzitten' (een typische Beintema- term voor wat een ander al gauw met het beladen begrip meditatie zou aanduiden) is een regelrechte aanrader. De schrijfsters hebben ook hier weer weinig woorden nodig om heel veel te zeggen, om je helder, bijna en passant vanzelfsprekend attent te maken op alle valkuilen die je kunt tegenkomen bij de omgang met je gedachten tijdens het stilzitten.
Door het lezen van dit boek gingen mijn eigen ervaringen van de periodes na bevallingen opnieuw voor me leven. Toch is mijn laatste bevalling alweer 13 jaar geleden... 'Hoe bevalt het... na de bevalling' zal door mij ongetwijfeld aan menig kraambed cadeau worden gedaan.. Al was het maar omdat alleen al lezing ervan het mogelijk maakt om heel open met deze fase om te gaan. Voor wie voor de bevalling nog geen kennis had gemaakt met yoga, kan ik me bijna geen prettiger kennismaking voorstellen dan juist in deze fase, dankzij deze auteurs. Een advies bij een van eerste oefeningen lijkt op hun eigen schrijfproces van toepassing: "We voelen met aandacht en niet met concentratie."
MARJA OOSTERMAN