CASABLANCA
'CASABLANCA' VIERT ZIJN VIJFTIGSTE VERJAARDAG'
In 1988 maakte Hans Keller een documentaire waar in hij op zoek
gaat naar de faam van 'Casablanca'. De filmklassieker uit 1943 met
Humphrey Bogart en Ingrid Bergman. 'Was het mortiervuur of bonst
mijn hart zo' noemde hij de documentaire.
Keller vroeg aan twee van de drie scenarioschrijvers waaraan 'Casablanca'
zijn eeuwige roem toch te danken heeft. Julius Epstein
snapt er niets van. Hij vindt de film eigenlijk steeds meliger
worden. Het is een raadsel waarom deze oversentimentele film zo de
hemel in wordt geprezen. En ook Howard Koch vertelt met verbazing
hoe iemand hem opbelde om te zeggen dat ze 'Casablanca' al voor de
44e keer had gezien. De film betekende alles voor haar. 'Moet je
nagaan, 'n film' roept Koch uit.
'Casablanca' bestaat vijftig jaar. Reden om het publiek de
gelegenheid te geven deze legende weer (of voor het eerst) op het
filmdoek te zien. De originele film is voor deze gelegenheid
gerestaureerd en prachtig in de nieuwe 35 mm copie.
'Casablanca' was oorspronkelijk een toneelstuk genaamd 'Everybody
comes to Rick's', geschreven door Murray Burnett en Joan Alison.
Het stuk werd voor het toen al voor enorme bedrag van $20.000 aan Warner verkocht. De film zou 'Casablanca' gaan heten. Dit was een
veel exotischer en romantischer titel die deed denken aan de succesfilm 'Algiers'.
Casablanca (in Frans Marokko in oorlogstijd) is de plaats waar
Fransen, Duitsers en Europese vluchtelingen samen komen. De
vluchtelingen proberen allemaal op het vliegtuig naar Lissabon te
komen, om van daaruit naar het vrije Amerika over te steken. Één
van de vluchtelingen is de verzetsheld Viktor Laszlo (Paul Henreid) die samen met zijn vrouw Ilsa (Ingrid Bergman) naar Casablanca komt. Ilsa komt daar haar oude liefde Rick (Humphrey Bogart) tegen. Na door haar in de steek te zijn gelaten is hij verbitterd naar Marokko gekomen en runt er nu een café, 'Rick's place'. Hun toevallige ontmoeting maakt verloren gewaande gevoelens
in Rick wakker.
Het einde van 'Casablanca' bleef lang, zelfs nog in de draaidagen,
onbekend. Paul Henreid vertelt in de documentaire van Keller dat
hij als Viktor Laszlo er met Ingrid van door zou moeten gaan aan
het einde. Hij beweert dat hij dit speciaal in zijn contract liet
vermelden. Zo niet, dan zou de producent vijf keer zijn salaris
uit moeten betalen. Julius Epstein gniffelt hierom. Hij zegt dat
Henreid waarschijnlijk niet heeft geweten hoe lang hij en zijn
broer over het eind hebben moeten nadenken. Ingrid Bergman zei hem
eens dat ze niet wist hoe ze moest spelen als ze niet wist met wie
ze uiteindelijk weg zou gaan. Epstein kon alleen zeggen dat zij de
eerste zou zijn die het zou horen.
'Casablanca' is midden in de oorlog gemaakt en het filmverhaal
speelt zich af in diezelfde oorlog. Bij Warner zagen ze goede
opbrengsten in anti-Duitse films over de oorlog. Ook hun Joodse
afkomst speelde mee.
In 'Casablanca' spelen ook een aantal Europese acteurs mee, die
gevlucht waren uit Europa voor het oorlogsgeweld, zoals Peter
Lorre en Marcel Dalio. Conrad Veidt speelt zelfs de Duitse majoor
Strasser.
De première van 'Casablanca' in 1943 valt samen met de aankomst
van de Amerikaanse troepen in Casablanca. Vlak daarna wordt daar
ook een conferentie tussen Roosevelt en Churchill over de toekomst
van Europa gehouden.
Maar ook het filmverhaal van 'Casablanca' is doordrenkt met politiek.
Met vuur zingen de Fransen in 'Rick's café' de Marseillaise. Het
hoofd van de politie, kapitein Renault (Claude Rains) gooit aan
het eind van de film zijn Vichywater demonstratief in de prullebak.
Het is door de vermenging van romantiek en politiek dat 'Casablanca' een extra dimensie krijgt. Rick wil neutraal blijven. Hij
is het vechten voor de goede zaak moe. Aan het eind van de film
geeft hij die neutraliteit op. Hij kiest er voor partij te kiezen.
Het patriottisme van Rick maakt dat je als kijker niet met een
leeg gevoel blijft zitten, als de romance verloren gaat.
'Casablanca' blijft prachtig. De sfeer laat je niet meer los.
Mirjam Bosgraaf
'Casablanca'
VS 1943
Regie: Michael Curtiz
Producer: Hal B. Wallis
Toneelstuk: Murray Burnett, Joan Alison
Scenario: Julius J. Epstein, Philip G. Epstein, Howard Koch
Met: Humphrey Bogart, Ingrid Bergman, Paul Henreid, Claude Rains,
Conrad Veidt, Sydney Greenstreet, Peter Lorre
©St.NoPapers, Utrecht