Terug
naar overzicht
CELESTINE RAALTE schrijft in het Sranan.
Celestine: "Het Sranan is de Linqua franca van Suriname, een taal
die zich heeft ontwikkeld gedurende de slavernij en het koloniale tijdperk
in Suriname.
Er was een zekere Nederlandse gouverneur die de negers in Suriname verboden
had deze taal te spreken, maar desondanks leeft de taal nog voort.
Vroeger noemden ze het takitaki wat wil zeggen brabbeltaaltje, enkel omdat
ze de negerslaven niet in staat achtten hersenen te hebben om zelf een
taal te ontwikkelen zo, dat de blanke meesters ze niet konden verstaan.
In het Sranantongo kan ik mijn diepste gevoelens beter tot uiting brengen
omdat het toch mijn eerste taal is. En verder ben ik ook trots, omdat ondanks
alle inspanning van de Nederlandse kolonisten, deze taal nog steeds voorleeft.
Ik vind het een ode aan alle Negerslaven die hebben geholpen om deze taal
te ontwikkelen."
Al schrijft Celestine in het Sranan, ze publiceert bij ons in
twee talen; (met enige hulp) vertaalt ze haar gedichten ook in het Nederlands.
Deze tweetaligheid verzekert Celestine van interactie met haar lezers en
luisteraars; ze leest geregeld haar gedichten op podia voor. Maar ook van
haarzelf met haar gedichten.
In de vorige editie van deze file meldden we: "U krijgt met
deze uitgave een uniek kijkje in Celestines 'dichtkeuken', want, laat ze
ons weten: 'de gedichten zijn nog niet helemaal af'."
Nu wel.
In deze 3e editie van Celestine's eigen poeziefile de nieuwe versies van de 3, eigenlijk 6 gedichten die in de vorige editie zijn geplaatst.
In deze file:
Geleefd
Libi libi mi
Mandela
Mandela (Sranan)
Pegreku
Pegreku (Sranan)
Geleefd
het leven heeft mij geleefd
vandaag leef ik
om te leven
laat mij rustig knikkebollen
mijn ogen zijn moe om te kijken
naar het leven van velen geesten
die wonen in een pigmentrijke huid
ik verspil mijn adem niet
ik speel geen valsprediker meer
die met een volle buik liederen zingt
neem mee jou wit porselein
je hoeft mij ook geen kalebas
aan te reiken
ik neem wat ik wil
speel je komedie voor elk
oog dat wil zien
het welzijn van mijn ras is mijn afgod
daarom hoef ik geen andere goden te dienen
als ik ontwaak
wil ik naar de Surinaamse oerwouden
om in de dorpen mijn naakte lichaam
in de schoot van de aarde te werpen
ik heb gehold achter s'werelds
maskerade
ik heb miskend mijn eigen gezicht
ik heb miskend mijn eigen wortels
veracht hetgeen ik zelf vertegenwoordig
vandaag leg ik geen vinger
op andermans etterende wonden
ik bezweer mijn eigen vloek
ik verschoon mijn eigen vuil
laat mij mijn leven leven
dat ik leef
om het leven te leven
libi libi mi
libi libi mi
tide m'e tek' na okasi
fu mi libi
libi mek' mi dyonko na ini
tiri
mi ay weri fu luku na libi
fu someni yeye di e libi
na ini pigmenti-gudu-buba
mi n'e frumorsu mi blo
mi n'e prey awari-domri moro
fu singi berefuru-ariya
komoto na mi tapu
nanga yu weti komki
yu no abi fu langa krabasi
gi mi tu, m'e tek' san' mi wani
prey yu komedi-prey
gi ibri ay di wani si
tan bun fu mi rutu
na mi afkodrey, so meki
mi no musu fu prey afkodre
te mi wiki
na fu g' a kondre
te... na ini dipi
Sranan busi
mi o go na den dorpu
trowe mi soso skin na gron
mi lon baka grontapu barmaske
mi afrontu mi eygi fesi
mi afrontu mi eygi rutu
mi afrontu mi de san mi de
tide mi n'e pot' finga moro
na ini trawan tingi soro
mi sweri fu no mek' kunu moro
m'e krin mi eygi doti
libi mi mek' mi libi mi libi
di m'e libi fu mi kan libi...
Mandela
Inderdaad,
als ik een worm was
zou ik de grond in kruipen
het nieuws
brengen aan de oergeesten
en ze vertellen
dat er een grote komedie
te aanschouwen was
zoveel hoge pieten
der aarde
speelden er in mee
al zouden wij niet applaudisseren,
oergeesten
we zouden waarschijnlijk wel
samen zuchten
een handje vol vampiers
drinkt het bloed van een menigte mensen
en toen zij zich als de weldoeners voordeden
door een onzer broeders vrij te laten
rees de wereld overeind
en juichte
grote vreugde alom
mooie komedie
prachtig toneelspel...
oergeesten,
verspillen jullie je tranen niet
want eens,
eens zullen wij vreugdevol wenen
Mandela
Ayo
efu mi ben de woron
mi ben sa kroypi
go n' ondro doti
tyari nyunsu go
gi den trotro
fruteri
taki bigi komedi
ben de f' si
someni hey hey sma
f' grontapu
prey n' ini
awinsi un no b' o naki anu
mi trotro
wi ben sa geme
makandra
wan tu dri asema
e kriboy wan eri ipi sma
dan di den prey f' ANANA
f' lusu wan brada fu wi
grontapu opo tenapu
bari hure
bigi prisiri na ala sey
moy komedi
moy komediprey
mi trotro
un drey un watra ay
kibri den
wan dey
wan dey
makandra
wi o trowe kolokuwan...
Pegreku
Kiemen van de ochtend zon
laten mijn hart de drum bespelen
piep kleine korrel pegreku
geeft kracht aan de para bitter
nodig om mijn bloed te zuiveren
verrukkelijke geuren van brandend
hout
mengen zich samen met de kalebas bitter
die ik dronk
toen mijn eerste kind
het levenslicht aanschouwde
deze herinneringen
vast gespijkerd
in mijn trots
voeren mij mee
om met pink en duim
goed en kwaad te onderscheiden
liefde, geloof en hoop
die ik samen met jou deelde
mijn pegreku
zijn een zegen voor mijn geest
hunkerend naar het eeuwig durend
zuiver gevoel
Pegreku
Sproyti fu mamanten son
meki mi ati e prey dron
nyoni-nyoni pegreku
e prati krakti
gi a para bita
di de fanowdu
f' krin mi brudu
switi brantimiri smoko
moksi nanga a krabas' bita
di mi fosi pikin
ben syi krin fu dey
spikri tan na ini mi memre
tyari mi fu anda reti
nanga kruktu
lobi hopu srefi bribi
di mi prati nanga yu mi pegreku
na wan blesi gi yeye, di ben angri
fu tesi na switi krin-teygo-firi
CELESTINE RAALTE