Terug
naar overzicht
Sinds Sinterklaas commercieel van ondergeschikt belang wordt geacht (hoe durven ze!) begint ook in Nederland Kerst al in oktober. Een oma in de trein deed tegen het vallen van de avond nog een moedige poging door haar kleinkinderen te vragen of ze Sinterklaas ergens over de daken zagen rijden, maar ze kreeg nauwelijks een reactie. Na vijf december wordt ook het muzikale feestbehang in de winkels ijlings verwisseld en krijgen we in plaats van bescheten Leidse Sleuteltjes 'in een of and're hoek' en 'op het dek heen en weer' wat stichtelijker kost in de vorm van 'O denneboom', 'de herdertjes' en niet te vergeten 'Jingle bells' en 'White Christmas'. Ik ben blij Kerst nooit in warmere (met name Amerikaanse of Australische) oorden gevierd te hebben, want daar schijnt ter compensatie van de ontbrekende sneeuw, kou en duisternis de terreur van de 'piped music' nog veel erger te zijn.
Nu we van overheidswege horen dat een kerstboom eigenlijk niet meer kan - verbranden is niet goed voor het milieu en composteren schijnt ook al niet te kunnen - zullen we een alternatief moeten bedenken. Eten (deze keer uit pure frustratie) ligt voor de hand, maar er wordt in deze tijd van het jaar al zoveel gevreten, dat het ethisch niet meer te verdedigen is. Misschien dit jaar eens een beetje meer muziek? Dan bedoel ik eigenlijk niet zozeer het in huiselijke kring ten gehore brengen van de traditionele kerstliedjes - wordt dat eigenlijk nog wel gedaan? - want je Nederlands wordt daar in elk geval niet beter van. Een paar voorbeelden: 'Z'offerden ootmoediglijk...' (Nu zijt wellekome, 3e couplet), 'liederen vloeiend en klaar' (de Herdertjes), 'Zing een motetteken' (Hoe leit dat kindeken), 'wij arme slechte leikens' (herders, hij is geboren).
Op klassiek gebied zijn er natuurlijk een paar evergreens die jaarlijks in december terugkeren: Händel's Messiah en J.S. Bach's Weinachts Oratorium. Misschien niet zulke verplichte kost als de passies met Pasen, maar het komt dicht in de buurt. Dan is er nog Tsjaikovsky's ballet de Notenkraker, dat vanwege zijn kerstsfeer vaak in december wordt gebracht. Natuurlijk is er nog meer van dit soort kerstmuziek. In Utrecht brengt Vredenburg (13/12) bijvoorbeeld Berlioz' oratorium 'L'enfance du Christ'. En onlangs verscheen er op CD (Collins) een zeldzame opname van Respighi's 'Lauda par la Nativit… del Signore'. Wel een beetje oud nieuws allemaal: het jongste werk in dit rijtje dateert van 1928.
Er is een kerstwerk dat aan deze zijde van de oceaan blijft schitteren door afwezigheid: 'Amahl and the night visitors" van Gian Carlo Menotti. Deze opera werd in 1951 in opdracht van de NBC speciaal voor televisie geschreven en is gebaseerd op het schilderij 'Aanbidding door de 3 wijzen' van Hieronymus Bosch. De opera wordt nog jaarlijks uitgezonden en is ook in het theater een van de meest uitgevoerde 20e-eeuwse werken geworden. Het is een charmant, ontroerend en heel toegankelijk stuk met een jongenssopraan in de hoofdrol, en ook voor amateurs haalbare kaart. Ik begrijp niet dat zo'n stuk hier niet wordt uitgevoerd. Zeker in vertaling zou het ook heel geschikt zijn voor kinderen, die dan toch ook meteen een graantje cultuur van deze eeuw kunnen meepikken (voor ouders geldt natuurlijk hetzelfde). Er is één complete opname van deze éénakter op CD beschikbaar: voor wie eens iets anders wil.
Zelf ga ik het deze Kerst eens zonder muziek doen, denk ik. Lekker rustig en we schijnen nog genoeg herrie te krijgen met al dat vuurwerk dat een paar dagen later de lucht in gaat (wanneer wordt niet uit milieuoverwegingen verboden?) Nee, ik houd het op lezen met de feestdagen. Geen kerstverhalen voor mij - afgezien van dat kostelijke kinderboekje over de steeds maar verder getergde herbergier in Betlehem, die iedereen middenin de nacht moest doorverwijzen naar de stal OM DE HOEK!!!, waarbij het voorgelezen kind steeds enthousiaster meebrulde - maar boeken. Ik ben nog een paar Booker Prizes achter, de nieuwe bundel van Anna Enquist, Jachtscènes, staat op mijn lijst, evenals Jung en de mysteries van het Taoïsme. Plezierige feestdagen gewenst, met of zonder muziek.
PRISKA FRANK