Terug naar overzicht
H.E.S. Woldring: 'Politieke Filosofie.
Een systematische inleiding'
Bij het woord politiek denken we meestal allereerst aan wat we ervan
zien: het politieke bedrijf, de politiek zoals die in Haagse kringen bedreven
wordt. Het beeld van die politiek is niet onverdeeld gunstig en wordt sterk
geassocieerd met begrippen als macht, belangen en concessies. Maar politiek
is meer en vooral ook iets anders dan alleen dat.
Wat is dan dat andere? Enerzijds beschikken we over kennis van wat politiek
in wezen is. We kunnen het begrip en de inhoud ervan als zodanig benoemen,
bestuderen en beschrijven, zoals dat wordt gedaan in de wetenschap die
politicologie heet. Daarnaast, of daarvan afgeleid kunnen we ook nadenken
over de politiek: hoe wordt politiek bedreven, wat kan er gezegd worden
over politieke theorieën, ideeën en processen, in hoeverre zijn
die voorspelbaar en wat kan er worden opgemerkt over 'goede' en 'slechte'
politiek, niet alleen vanuit de praktische, maar evenzeer vanuit de ideële
(en ethische) kant?
In 'Politieke filosofie' gaat de hoogleraar politieke filosofie Prof. dr.
H.E.S. Woldring uitvoerig op deze en aanverwante onderwerpen in. Het boek
bestaat uit twee delen en zoals het een goede en systematische inleiding
betreft worden in het eerste deel voornamelijk de grondbegrippen waarom
het draait behandeld en toegelicht: wat is filosofie (met een nevenverhandeling
over het begrip 'wetenschap'), wat is politiek en tenslotte: wat dient
te worden verstaan onder politieke filosofie?
Woldring beperkt zich niet tot een aantal hedendaagse opvattingen en definities
met betrekking tot zijn thema's, maar belicht ook de ontstaanswijze en
historische context waaruit de thans geldende opvattingen en theorieën
voortkomen. De auteur verdient groot respect voor de heldere en begrijpelijke
wijze waarop hij soms moeilijke begrippen en denkwijzes uiteenzet. Dat
geldt overigens niet alleen voor het eerste deel maar voor het hele boek.
Woldring bewijst dat het wel terdege mogelijk is om op een voor ieder begrijpelijke
manier iets zinnigs te zeggen over de filosofie.
Politiek is in de eerste plaats een onderdeel van de sociaal- culturele
werkelijkheid en houdt zich in die hoedanigheid bezig met de vormgeving
van leven en samenleven. In het tweede deel komen verschillende aspecten
uit de politiek aan bod: de staat, staat en samenleving (met een uiterst
verhelderend stuk over de huidige crisis van de verzorgingsstaat), democratie,
macht tussen gezag en geweld, een zeer oorspronkelijk - zij het als gedachtengoed
al eeuwenoud idee - hoofdstuk over 'vriendschap constituerend voor staat
en samenleving'.
De twee slothoofdstukken behandelen de relatie tussen ethiek en politiek,
een terrein waarover met name de filosofie uitspraken doet (en dient te
doen, aldus Woldring). In feite staat het laatste thema in het hele boek
centraal. De politiek laat zich immers voortdurend in met vraagstukken
en problemen de mens en dus de ethiek betreffend. De grote vraag is hoe
die politiek een menselijk gezicht, de humaniteit weet te bewaren en te
bevorderen.
'Politieke filosofie' is, getuige de opzet, waarschijnlijk allereerst bedoeld als een leerboek voor toekomstige politici en/of filosofen. Maar het is zo toegankelijk geschreven dat het een groter en breder publiek verdient. Al was het alleen maar om er achter te komen dat er over politiek wel wat meer en anders te zeggen valt dan wat de media ons er dagelijks van laten zien. Bovendien kan enige achtergrondkennis er wellicht toe bijdragen dat we met z'n allen wat genuanceerder leren denken over het politieke bedrijf.
HARRY FLEURKE