Terug naar overzicht
Jacques van Lankveld: 'Zelf je seksuele relatie verbeteren'
In zijn schromelijk onderschatte boek 'Intimiteit' (1975) pleit de
auteur Jos van Ussel voor de afschaffing van het woord 'seksualiteit',
dat in de loop der jaren zoveel betekenissen kreeg, dat het elke betekenis
verloor. Wie die betekenissen aan een nadere beschouwing onderwerpt komt
tot de schrikbarende conclusie dat het begrip seks vooral gerelateerd is
aan het problematische. Daarover schreef Van Ussel trouwens een ander prachtig
boek; 'Geschiedenis van het seksuele probleem'. Vanwege dat ingewikkelde
verschenen en verschijnen er met de regelmaat van de klok publicaties die
mensen met moeilijkheden op dit terrein de helpende hand willen bieden.
Tot die categorie behoort ook 'Zelf je seksuele relatie verbeteren' van
drs. Jacques van Lankveld. Hoewel de adviezen niet of nauwelijks verschillen
van wat in andere boeken op dit terrein te vinden is, lijkt het boek een
toevoegende waarde te hebben vanwege het gekozen uitganspunt, de RET. Die
afkorting staat voor Rationeel Emotieve Therapie, die er vanuit gaat dat
veel probleemgedrag het gevolg is van hoe we denken, in dit geval van diep
ingesleten maar daarom niet noodzakelijkerwijs juiste, terechte gedachtenpatronen.
De oplossing ligt voor de hand: word je bewust van die patronen en doorbreek
ze; leer anders denken. De methode wordt overigens niet alleen in therapeutische
kringen toegepast maar ook in allerlei soorten kader- en management- opleidingen,
met dien verstande dat de T dan niet voor Therapie maar voor Training staat.
De RET is allerminst een nieuwe methode, maar dat zegt uiteraard nog niets
over de bruikbaarheid ervan bij het aanpakken van seksuele problemen.
Dat is dan ook de minst bezwaarlijke kant van het boek. Veel bezwaarlijker
is de opzet en toonzetting van 'Zelf je seksuele...'.
Het werk is opgezet als een zelfhulpboek, daarmee inspelend op een trend
waarmee met name de laatste tien jaar de markt van 'welzijnspublicaties'
wordt overvoerd en die begin jaren tachtig over kwam waaien uit Amerika
(Wayne Dyer). De schrijver van zelfhulpboeken ziet zich geplaatst voor
het grote probleem om de afstand tussen hulpverlener (schrijver) en cliënt/patiënt
(lezer) te overbruggen.
Evenals vele voorgangers probeert Van Lankveld dit probleem op te lossen
met een 'ouwe-vrienden-onder-mekaar-toontje': de lezer wordt getutoyeerd,
zonder dat daarvoor een verklaring/uitleg wordt gegeven en de gebruikte
taal wekt een schijn van grote vertrouwelijkheid en intimiteit. Hoewel
die keuze uit 'technisch' oogpunt te begrijpen is, is de toonzetting daarmee
allerminst gerechtvaardigd. Allereerst lijkt het een niet relevant overblijfsel
van het zestiger- jaren-jargon, maar het doet vooral zo onprofessioneel
aan: de hulpverlener die is doorgeschoten en geen afstand heeft weten te
bewaren tussen professionele empathie en distantie. Anderzijds is die zogenaamde
persoonlijke betrokkenheid natuurlijk niks anders dan een illusie.
Theoretische verhandelingen, geschreven in een vocabulaire op middelbare
scholierenniveau, worden afgewisseld met cases, praktische beschrijvinkjes
van 'uit het leven gegrepen gevallen', waarmee de zelfhelper zich mogelijk
kan identificeren.
Wat een zielig zooitje, al die keurig in kadertjes ondergebrachte mannen,
vrouwen en stellen. Als je al die kommer en kwel achter elkaar leest, begin
je je bijna zorgen te maken over het feit dat je zelf geen problemen met
seks hebt. En dan die obligate vragenlijstjes, waarvoor je punten krijgt
en waarvan de uiteindelijke scoring bepalend is voor de mate waarin je
een probleemgeval bent... Dertig jaar lang hebben damesbladen ons regelmatig
dergelijke lijstjes-die-ons-alles-vertellen-over-onszelf voorgelegd en
we zijn er zo aan gewend geraakt dat we accepteren dat zelfs professionals
van het middel gebruik maken. Inhoudelijk vertelt 'Zelf je seksuele relatie
verbeteren' niks anders dan de reeds bekende wijsheden: hou van je eigen
lijf, ontdek wat je zelf lekker vindt, wees duidelijk en eerlijk tegen
je seksgenoot etc. etc. Wat dat aangaat kan de door seksproblemen gekwelde
lezer goedkoper een halve bibliotheek met vergelijkbare (en soms betere)
boeken lenen. Misschien kan het nog uitkomst bieden aan diegenen die alles
al gelezen hebben en nog hun problemen niet hebben opgelost, al lijkt het
dan verstandiger om de drempel naar het RIAGG maar eens te overwinnen.
De titel van het boek is merkwaardig, want het gaat natuurlijk niet
om 'je seksuele relatie', maar om seks in je relatie(s). Dat is een niet
gering verschil, tenzij de auteur inderdaad alleen de verbetering op
het oog heeft van de seks met iemand waarmee je uitsluitend een seksuele
relatie hebt. Het boek leert iets anders.
Kortom en samengevat dient de vraag zich aan of het effect van deze publicatie
niet eerder leidt tot een verdergaande problematisering dan tot een verbetering
van de seks. Want het plezier, het leuke en het lekkere van seks krijgt
wel erg weinig aandacht. En dat kan niet de bedoeling zijn.
HARRY FLEURKE